Skip to main content

Теориясы: Дискриминант және квадрат теңдеудің түбірлері

Тапсырма
Квадрат теңдеу

\(\displaystyle x^2+10x+25=0\)

\(\displaystyle x^2+3x-1=0\)

\(\displaystyle 2x^2-5x+10=0\)

Дискриминант

\(\displaystyle {\rm D}=\)

\(\displaystyle {\rm D}=\)\(\displaystyle {\rm D}=\)
Шешімдер саны

 

Шешім

Теңдеулердің әрқайсысында дискриминанттарды ретімен есептеп, олардың мәні бойынша шешімдер санын анықтаймыз.

 \(\displaystyle x^2+10x+25=0\)

Теңдеуді оның коэффициенттерін нақты бөліп алып, қайта жазайық:

\(\displaystyle x^2+10x+25=\color{blue}{ 1}\cdot x^2+\color{green}{ 10}x+\color{red}{ 25}{\small . }\)

Сонда  \(\displaystyle \color{blue}{ a}=\color{blue}{ 1}, \color{green}{ b}=\color{green}{ 10}, \color{red}{ c}=\color{red}{ 25}{\small .} \)

Дискриминантты есептеу формуласын қолданайық.

Правило

Квадрат теңдеудің дискриминанты

\(\displaystyle \color{blue}{ a}X^2+\color{green}{ b}X+\color{red}{ c}=0\)

\(\displaystyle {\rm D}=\color{green}{ b}^2-4\color{blue}{ a}\color{red}{ c}{\small .}\)

Сонда  

\(\displaystyle {\rm D}= \color{green}{ 10}^2-4\cdot \color{blue}{ 1}\cdot \color{red}{ 25}=100-100=0{\small .}\)

 

Әрі қарай, ережені қолдана отырып, квадрат теңдеудің шешімдерінің санын анықтаймыз.

Правило

Квадрат теңдеудің шешімдерінің саны

\(\displaystyle aX^2+bX+c=0\) теңдеуі

  • екі шешімі бар, егер   \(\displaystyle {\rm D}>0{\small }\) болса;
  • бір шешімі бар (екі сәйкес шешім), егер  \(\displaystyle {\rm D}= 0{\small }\) болса;
  • шешімдері жоқ, егер   \(\displaystyle {\rm D}<0{\small }\) болса.

Демек, \(\displaystyle {\rm D}=0{ \small ,} \) болғандықтан, онда теңдеудің бір шешімі бар (екі сәйкес шешім).

 \(\displaystyle x^2+3x-1=0\)

Теңдеуді оның коэффициенттерін нақты бөліп алып, қайта жазайық:

\(\displaystyle x^2+3x-1=\color{blue}{ 1}\cdot x^2+\color{green}{ 3}x\color{red}{ -1}{\small . }\)

Сонда  \(\displaystyle \color{blue}{ a}=\color{blue}{ 1}, \color{green}{ b}=\color{green}{ 3}, \color{red}{ c}=\color{red}{ -1}{\small .} \)

Дискриминантты есептеу формуласын қолданайық.

Правило

Квадрат теңдеудің дискриминанты

\(\displaystyle \color{blue}{ a}X^2+\color{green}{ b}X+\color{red}{ c}=0\)

\(\displaystyle {\rm D}=\color{green}{ b}^2-4\color{blue}{ a}\color{red}{ c}{\small .}\)

Сонда  

\(\displaystyle {\rm D}= \color{green}{ 3}^2-4\cdot \color{blue}{ 1}\cdot (\color{red}{ -1})=9+4=13{\small .}\)

 

Әрі қарай, ережені қолдана отырып, квадрат теңдеудің шешімдерінің санын анықтаймыз.

Правило

Квадрат теңдеудің шешімдерінің саны

\(\displaystyle aX^2+bX+c=0\) теңдеуі

  • екі шешімі бар, егер   \(\displaystyle {\rm D}>0{\small }\) болса;
  • бір шешімі бар (екі сәйкес шешім), егер  \(\displaystyle {\rm D}= 0{\small }\) болса;
  • шешімдері жоқ, егер   \(\displaystyle {\rm D}<0{\small }\) болса.

Демек, \(\displaystyle {\rm D}=13>0{ \small ,} \) болғандықтан, онда теңдеудің екі шешімі бар.

 \(\displaystyle 2x^2-5x+10=0\)

Теңдеуді оның коэффициенттерін нақты бөліп алып, қайта жазайық:

\(\displaystyle 2x^2-5x+10=\color{blue}{ 2}x^2\color{green}{ -5}x+\color{red}{ 10}{\small . }\)

Сонда  \(\displaystyle \color{blue}{ a}=\color{blue}{ 2}, \color{green}{ b}=\color{green}{ -5}, \color{red}{ c}=\color{red}{ 10}{\small .} \)

Дискриминантты есептеу формуласын қолданайық.

Правило

Квадрат теңдеудің дискриминанты

\(\displaystyle \color{blue}{ a}X^2+\color{green}{ b}X+\color{red}{ c}=0\)

\(\displaystyle {\rm D}=\color{green}{ b}^2-4\color{blue}{ a}\color{red}{ c}{\small .}\)

Сонда  

\(\displaystyle {\rm D}= (\color{green}{ -5})^2-4\cdot \color{blue}{ 2}\cdot \color{red}{ 10}=25-80=-55{\small .}\)

 

Әрі қарай, ережені қолдана отырып, квадрат теңдеудің шешімдерінің санын анықтаймыз.

Правило

Квадрат теңдеудің шешімдерінің саны

\(\displaystyle aX^2+bX+c=0\) теңдеуі

  • екі шешімі бар, егер   \(\displaystyle {\rm D}>0{\small }\) болса;
  • бір шешімі бар (екі сәйкес шешім), егер  \(\displaystyle {\rm D}= 0{\small }\) болса;
  • шешімдері жоқ, егер   \(\displaystyle {\rm D}<0{\small }\) болса.

Демек, \(\displaystyle {\rm D}=-55<0{ \small ,} \) болғандықтан, онда теңдеудің шешімдері жоқ.