Есепті шешіңіз:
\(\displaystyle 4\) кг жидектен құлпынай тосабын дайындау үшін \(\displaystyle 5\) кг құмшекер алынады.
Егер \(\displaystyle 12\) кг құлпынай алса, онда \(\displaystyle x\) кг құмшекер қажет болады.
\(\displaystyle x\)= кг
Біздің жағдайда келесі қатынас бар:
| \(\displaystyle 4\) кг жидек | \(\displaystyle 5\) кг қант, | |
| \(\displaystyle 12\) кг жидек | \(\displaystyle x\) кг қант. |
Мұнда келесі шамалар қолданылады: жидектердің кг мөлшері және жидектердің берілген мөлшерінен тосап дайындауға арналған қанттың кг мөлшері.
Тура пропорционалдылық
Егер есепте бір шаманы бірнеше есе арттырған кезде, басқа шама бірдей мөлшерде артса, онда бұл есеп тура пропорционалдылыққа арналған есеп болып табылады.
Егер есепте бір шаманы бірнеше есе азайту кезінде басқа шама бірдей мөлшерде азаятын болса, онда бұл есеп тура пропорционалдылыққа арналған есеп болып табылады.
\(\displaystyle 1\) кг жидекке құмшекер мөлшері өзгермейтіндіктен, жидектер бірнеше есе артқан кезде құмшекер шығыны сонша есе артады.
Сондықтан бұл есеп тура пропорционалдылыққа арналған есеп болып табылады.
Келесі тура пропорционалдылық берілсін:
\(\displaystyle c\) шамасы \(\displaystyle d\) жататындықтан ,
\(\displaystyle a\) шамасы \(\displaystyle b\) жатады.
Сонда
\(\displaystyle a\cdot d=b\cdot c\).
Келесі теңдеу бар:
\(\displaystyle 4\cdot x=5\cdot 12\).
Сонда
\(\displaystyle x=\frac{5\cdot 12}{4}=15\).
Жауабы: \(\displaystyle 15\) кг.