Skip to main content

Теориясы: Дәрежесі дәрежесі

Тапсырма

1. Дәрежелер көбейтіндісінің қасиеті:

Правило

Дәрежедегі дәреже

Кез-келген \(\displaystyle a\) саны мен кез-келген \(\displaystyle n,\,m\) натурал сандары үшін келесілер орындалады

\(\displaystyle {\bf \left(a^{\,n}\right)^{m}=a^{\, n m}}.\)

2. Бірлік теңдігі:

Правило

Бірге тең емес кез-келген оң \(\displaystyle a\) саны үшін, тек \(\displaystyle {\bf x=0}\) болған жағдайда ғана \(\displaystyle {\bf a^{\,x}=1}\).

3. Дәрежелер теңдігі:

Правило

Бірге тең емес кез-келген оң \(\displaystyle a\) саны үшін, тек \(\displaystyle {\bf x=y}\) болған жағдайда ғана  \(\displaystyle {\bf a^{\,x}=a^{\,y}}\).  

Шешім

1. Дәрежелер көбейтіндісінің қасиеті.

Правило

Дәрежені дәрежеге

Кез-келген \(\displaystyle a\) саны мен кез-келген \(\displaystyle n,\,m\) натурал сандары үшін келесілер орындалады

\(\displaystyle \left(a^{\,n}\right)^{m}=a^{\, n m}.\)

Дәлел.

Аталған ережені (формуланы) дәлелдеу үшін санның дәрежесі анықтамасын қолданамыз:

\(\displaystyle \left(a^{\,n}\right)^{m}=\underbrace{a^{\,n}\ldots a^{\,n}}_{m\, раз}=a^{\,\underbrace{n+\ldots+n}_{m\, раз}}=a^{nm}.\)

 

2. Бірлік теңдігі.

Правило

Әрбір нөл емес және бірге тең емес \(\displaystyle a\) саны үшін, тек \(\displaystyle {\bf x=0}\) болған жағдайда ғана \(\displaystyle {\bf a^{\,x}=1}\). 

Дәлел.

Алдымен кез-келген нөлдік емес сан \(\displaystyle a^{\,0}=1\) (анықтама бойынша) екенін ескеріңіз. Біз басқа мүмкіндіктердің жоқтығына көз жеткізгіміз келеді.

Бұл кез-келген \(\displaystyle a\) санына дұрыс болғандықтан, онда ол, мысалы, \(\displaystyle a=2\) үшін де дұрыс болады.

          \(\displaystyle 2^{\, {\bf 0}}=1,\,\, 2^{\, {\bf 1}}=2,\,\, 2^{\, {\bf 2}}=4,\,\, 2^{\, {\bf 3}}=8,\,\, 2^{\, {\bf 4}}=16,\ldots\) екенін ескерейік

Берілген қатардан тек \(\displaystyle 2^{\,0}=1\) шығады, сондықтан жалғыз мүмкіндік \(\displaystyle x=0\) болады.

 

3. Дәрежелер теңдігі.

Правило

Кез-келген нөл емес және бірге тең емес \(\displaystyle a\) саны үшін, тек \(\displaystyle {\bf x=y}\) болған жағдайда ғана \(\displaystyle {\bf a^{\,x}=a^{\,y}}\). 

Дәлел.

\(\displaystyle a^{\,x}=a^{\,y}\) теңдігінің екі бөлігін де нөлдік емес \(\displaystyle a^{\, y}\)  өрнегіне бөлейік:

\(\displaystyle \frac{a^{\,x}}{a^{\,y}}=1,\)

\(\displaystyle a^{\,x-y}=1.\)

"Бірлік теңдігі" 2-ережесін қолдана отырып, төмендегіні аламыз:   

\(\displaystyle x-y=0.\)

Осылайша, \(\displaystyle x=y.\)