Квадраттық теңсіздікке тең сызықтық теңсіздіктер жүйесін жазыңыз
\(\displaystyle x^2-x-6\ge 0{\small.}\)
\(\displaystyle \left\{ \vphantom{\begin{aligned} 1\\[10px] 1 \end{aligned}} \right. \) | \(\displaystyle x\), |
\(\displaystyle x\) |
немесе
\(\displaystyle \left\{ \vphantom{\begin{aligned} 1\\[10px] 1 \end{aligned}} \right. \) | \(\displaystyle x\), |
\(\displaystyle x\). |
Квадраттық үшмүшені \(\displaystyle x^2-x-6 \) көбейткіштерге бөлейік.
Коэффициенттерді бөліп көрсетейік:
\(\displaystyle x^2-x-6=x^2-1\cdot x-6=\color{red}{ 1}\cdot x^2\color{green}{ -1}\cdot x\color{blue}{ -6}{\small .}\)
Онда \(\displaystyle \color{red}{ a}=\color{red}{ 1}, \color{green}{ b}=\color{green}{ -1}, \color{blue}{ c}=\color{blue}{ -6}{\small .} \)
Осы үшмүшемен квадраттық теңдеу құрайық:
\(\displaystyle x^2-x-6=0{ \small ,} \)
және оның түбірін табайық.
Дискриминантты есептейміз. Онда
\(\displaystyle {\rm D}= \color{green}{(-1)}^2-4\cdot (\color{blue}{ -6})=1+24=25\)
және
\(\displaystyle \sqrt{\rm D}=\sqrt{ 25}=5{\small .} \)
Теңдеудің түбірін табамыз:
\(\displaystyle x_1= \frac{-(-1)+5}{2}=\frac{6}{2}=3{ \small ,}\)
\(\displaystyle x_2= \frac{-(-1)-5}{2}=\frac{-4}{2}=-2{\small .}\)
Енді ережені пайдаланып үшмүшені көбейткіштерге жіктейік.
\(\displaystyle \color{red}{ a}X^2+bX+c=\color{red}{ a}(X-x_1)(X-x_2){ \small ,}\) мұнда \(\displaystyle x_1 \) және \(\displaystyle x_2 \) – квадраттық теңдеу түбірі \(\displaystyle \color{red}{ a}X^2+bX+c=0{\small .}\)Көбейткіштерге жіктеу
Біздің жағдайда үлкен коэффициент \(\displaystyle \color{red}{ a}=\color{red}{ 1}{ \small ,} \) ал түбір \(\displaystyle 3\) және \(\displaystyle -2{\small } \) тең.
Демек,
\(\displaystyle x^2-x-6=\color{red}{ 1}\cdot (x-3)(x-(-2))=(x-3)(x+2) {\small .}\)
Демек, \(\displaystyle x^2-x-6\ge 0 \) теңсіздік келесі теңсіздіктен асады
\(\displaystyle (x-3)(x+2)\ge 0{\small .}\)
Біз оны эквивалентті сызықтық теңсіздіктер жүйесі ретінде жазамыз.
Теңсіздіктің барлық шешімі \(\displaystyle (x-3)(x+2)\ge 0\) шығады, егер
- немесе \(\displaystyle x-3\ge 0{ \small ,}\, x+2\ge 0\) – екі көбейткіш те теріс емес;
- немесе \(\displaystyle x-3\le 0{ \small ,}\, x+2\le 0\) – екі көбейткіш те оң емес.
Егер бұл жүйелер түрінде қайта жазылса, біз аламыз:
\(\displaystyle \left\{\begin{aligned}x-3&\ge 0{ \small ,}\\x+2 &\ge 0\end{aligned}\right.\) немесе \(\displaystyle \left\{\begin{aligned}x-3&\le 0{ \small ,}\\x+2& \le 0{\small .}\end{aligned}\right.\)
Барлық сандарды барлық теңсіздіктерде оңға жылжыту арқылы біз іздеген жауапты аламыз:
\(\displaystyle \left\{\begin{aligned}x&\ge 3{ \small ,}\\x &\ge -2\end{aligned}\right.\) немесе \(\displaystyle \left\{\begin{aligned}x&\le 3{ \small ,}\\x& \le -2{\small .}\end{aligned}\right.\)