Жылдың басында бензин бағасы литріне \(\displaystyle 32\) теңге болды, ал жылдың аяғында ол \(\displaystyle 25\%\) - ға өсті . Баға көтерілгеннен кейін бір литр бензин қанша болды?
теңге
Баға көтерілгеннен кейін бір литр бензин \(\displaystyle x\) теңге болсын. Бензиннің бағасы \(\displaystyle 25\%\) - ға көтерілгендіктен, онда ол бір литр бастапқы бағасынан \(\displaystyle 100\%+25\%=125\%\) құрайды.
Келесі қатынасты құрастырайық:
| \(\displaystyle 32\) теңге | \(\displaystyle 100\%\), | |
| \(\displaystyle x\) теңге | \(\displaystyle 125\%\). |
Мұнда келесі шамалар қолданылады: бензин бағасы теңгемен және бұл баға бастапқы бағадан қанша пайызды құрайтыны.
Бұл қатынас тура пропорционалдылықты білдіреді, себебі бензин бағасы бірнеше есе өскен сайын, тиісті пайыздар да сонша есе артады.
Келесі тура пропорционалдылық берілсін:
\(\displaystyle c\) шамасы \(\displaystyle d\) жататындықтан ,
\(\displaystyle a\) шамасы \(\displaystyle b\) жатады.
Сонда,
\(\displaystyle a\cdot d=b\cdot c\).
Сонда бізде:
\(\displaystyle x\cdot 100=32\cdot 125\).
Демек,
\(\displaystyle x=\frac{32\cdot 125}{100}=40\).
Жауабы: \(\displaystyle 40\) теңге .