Skip to main content

Теориясы: Толық ықтималдық формуласы және рекурсия

Тапсырма

Ойын сүйектері түскен ұпайлардың қосындысы \(\displaystyle 3{\small} \) санынан асып кеткенше лақтырылды. Ол үшін екі лақтыру қажет болғандығының ықтималдығы қандай? Жауабын жүздікке дейін дөңгелектеңіз.   

0,42
Шешім

\(\displaystyle A\) – тура екі лақтыру кезінде түскен ұпайлардың қосындысы \(\displaystyle 3{\small} \) санынан асып кетті оқиғасы болсын.

    Ойын сүйегінің бірінші лақтырылу нәтижелерін ескере отырып, ықтимал нәтижелердің графигін құруды бастайық.      

    \(\displaystyle A\) оқиғасының болуы мүмкін болатын нәтижелерді жасыл түспен, ал қызыл түспен - мүмкін емес нәтижелерді белгілейік.            

    Төмендегіні аламыз:

    Келесі оқиғаларды енгізейік:

    • \(\displaystyle B_{1}\) – бірінші лақтыруда \(\displaystyle 1{\small }\),
    • \(\displaystyle B_{2}\) – бірінші лақтыруда \(\displaystyle 2{\small , }\)
    • \(\displaystyle B_{3}\) – бірінші лақтыруда \(\displaystyle 3\) ұпай түсті.

      Сонда \(\displaystyle B_{1}{ \small ,}\,B_2\) және \(\displaystyle B_{3}\) оқиғалардың әрқайсысының пайда болу ықтималдығы келесіге тең 

      \(\displaystyle P(B_{1})=P(B_{2})=P(B_{3})=\frac{1}{6}{\small . }\)

      Бұл ықтималдықтарды суретте белгілейік:


      Ықтимал нәтижелердің графигін құруды жалғастырамыз.

      Оны ойын сүйегінің екінші лақтырылу нәтижесі бойынша аяқтаймыз.                  

      Тағы да \(\displaystyle A\) оқиғасының болуы мүмкін болатын нәтижелерді жасыл түспен, ал қызыл түспен - мүмкін емес нәтижелерді белгілейік. 

      Төмендегіні аламыз:

      \(\displaystyle P_{B_{1}}(A)\) шартты ықтималдығын табайық – егер \(\displaystyle B_{1}\) оқиғасы болған жағдайда, \(\displaystyle A\) оқиғасының орын алу ықтималдығын.               

      \(\displaystyle B_{1}\) - бұл бірінші лақтыруда \(\displaystyle 1\) ұпайының түсуі. Демек, \(\displaystyle A\) орын алуы үшін екінші лақтыруда \(\displaystyle 3\),  \(\displaystyle 4\),  \(\displaystyle 5\) немесе \(\displaystyle 6{\small}\) түсуі керек.   

      Сонда

      \(\displaystyle P_{B_{1}}(A)=\frac{4}{6}{\small . }\)

      Сол сияқты,

      \(\displaystyle P_{B_{2}}(A)=\frac{5}{6}\) және \(\displaystyle P_{B_{3}}(A)=\frac{6}{6}{\small . }\)


      \(\displaystyle A\) және \(\displaystyle B_1{\small}\) оқиғаларының бір уақытта орын алу ықтималдығын есептейміз.          

      Суретте бұл графиктің бірінші тармағының ықтималдық есебіне ұқсайды:      

      Сонда

      \(\displaystyle P(\)бірінші ақтыруда \(\displaystyle 1\) ұпай түсті және қосындысы артық \(\displaystyle 3)=P(B_{1}) \cdot P_{B_{1}}(A)=\frac{1}{6}\cdot\frac{4}{6}=\frac{4}{36}{\small . }\)

      Сол сияқты аламыз:

      \(\displaystyle P(\)бірінші лақтыруда \(\displaystyle 2\) ұпай түсті және қосындысы артық \(\displaystyle 3)=P(B_{2}) \cdot P_{B_{2}}(A)=\frac{1}{6}\cdot\frac{5}{6}=\frac{5}{36}{\small . }\)

      \(\displaystyle P(\)бірінші дақтыруда \(\displaystyle 3\) ұпай түсті және қосындысы артық \(\displaystyle 3)=P(B_{3}) \cdot P_{B_{3}}(A)=\frac{1}{6}\cdot\frac{6}{6}=\frac{6}{36}{\small . }\)


      \(\displaystyle А{\small }\) оқиғасының орын алуының жалпы ықтималдығын табу керек.                  

      Ол үшін графигіміздің әрбір тармағы бойынша алынған ықтималдықтарды қосу керек.

      Сонда

      \(\displaystyle P(A)=\frac{4}{36}+\frac{5}{36}+\frac{6}{36}=\frac{15}{36}\approx0{,}42{\small . }\)

       

      Жауабы: \(\displaystyle 0{,}42{\small .}\)