Skip to main content

Теориясы: Натурал сандарды бөлу кезіндегі ондық бөлшек

Тапсырма

Бөліндіні табыңыз:

\(\displaystyle 9:8=\),

Шешім

\(\displaystyle 9\)-ды \(\displaystyle 8\)-ге бағанмен бөлейік:

 

\(\displaystyle 9\)\(\displaystyle 8\)
 \(\displaystyle ?\)

Бірінші амал.

\(\displaystyle 9\)-ды \(\displaystyle 8\)-ге қалдықпен бөлейік:

 

\(\displaystyle 9= \color{green}{1}·8+1=\color{blue}{8}+1\).

 

\(\displaystyle 9\) астына \(\displaystyle \color{blue}{8}\) және бөліндіге \(\displaystyle \color{green}{1}\) жазамыз:

 

 \(\displaystyle 9\)\(\displaystyle 8\) 
\(\displaystyle -\) \(\displaystyle \color{green}{1}\)\(\displaystyle ?\)
 \(\displaystyle \color{blue}{8}\)  

 

\(\displaystyle 9-\color{blue}{8}=\bf1\) азайтамыз:

 

 \(\displaystyle 9\)\(\displaystyle 8\) 
\(\displaystyle -\) \(\displaystyle \color{green}{1}\)\(\displaystyle ?\)
 \(\displaystyle \color{blue}{8}\)  
 \(\displaystyle \bf1\)  

 

Екінші амал.

\(\displaystyle 1<8\) және санның басқа разрядтары жоқ болғандықтан, онда бөліндіде үтір  қоямыз, оң жақтағы айырмаға нөлді қосамыз (яғни оң жақтағы \(\displaystyle 1\)-ге):

 

 \(\displaystyle 9\) \(\displaystyle 8\)  
\(\displaystyle -\)  \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle \color{red}{,}\)\(\displaystyle ?\)
 \(\displaystyle 8\)    
 \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle \color{blue}{0}\)   

\(\displaystyle 10\)-ды \(\displaystyle 8\)-ге бөлеміз:

\(\displaystyle 10= \color{green}{1}·8+2=\color{blue}{8}+2\).

 

Бөліндіге \(\displaystyle \color{green}{1}\) жазып, \(\displaystyle 10-\color{blue}{8}=\bf2\) азайтамыз:

 

 \(\displaystyle 9\) \(\displaystyle 8\)   
\(\displaystyle -\)  \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle ,\)\(\displaystyle \color{green}{1}\)\(\displaystyle ?\)
 \(\displaystyle 8\)     
 \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle 0\)    
\(\displaystyle -\)      
  \(\displaystyle \color{blue}{8}\)    
  \(\displaystyle \bf2\)    

Үшінші амал.

Оң жақтағы айырмаға нөлді қосамыз:

 \(\displaystyle 9\)  \(\displaystyle 8\)   
\(\displaystyle -\)   \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle ,\)\(\displaystyle 1\)\(\displaystyle ?\)
 \(\displaystyle 8\)      
 \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle 0\)     
\(\displaystyle -\)       
  \(\displaystyle 8\)     
  \(\displaystyle 2\)\(\displaystyle \color{red}{0}\)    

 

\(\displaystyle 20\)-ны \(\displaystyle 8\)-ге бөлеміз:

\(\displaystyle 20= \color{green}{2}·8+4=\color{blue}{16}+4\).

 

Бөліндіге \(\displaystyle \color{green}{2}\) жазып, \(\displaystyle 20-\color{blue}{16}=\bf4\) азайтамыз:

 

 \(\displaystyle 9\)  \(\displaystyle 8\)    
\(\displaystyle -\)   \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle ,\)\(\displaystyle 1\)\(\displaystyle \color{green}{2}\)\(\displaystyle ?\)
 \(\displaystyle 8\)       
 \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle 0\)      
\(\displaystyle -\)        
  \(\displaystyle 8\)      
  \(\displaystyle 2\)\(\displaystyle 0\)     
 \(\displaystyle -\)       
  \(\displaystyle \color{blue}{1}\)\(\displaystyle \color{blue}{6}\)     
   \(\displaystyle \bf4\)     

 

Төртінші амал.

Оң жақтағы айырмаға нөлді қосамыз:

 \(\displaystyle 9\)   \(\displaystyle 8\)    
\(\displaystyle -\)    \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle ,\)\(\displaystyle 1\)\(\displaystyle 2\)\(\displaystyle ?\)
 \(\displaystyle 8\)        
 \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle 0\)       
\(\displaystyle -\)         
  \(\displaystyle 8\)       
  \(\displaystyle 2\)\(\displaystyle 0\)      
 \(\displaystyle -\)        
  \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle 6\)      
   \(\displaystyle 4\)\(\displaystyle \color{red}{0}\)     

 

\(\displaystyle 40\)-ты \(\displaystyle 8\)-ге бөлеміз:

 

\(\displaystyle 40= \color{green}{5}·8=\color{blue}{40}\).

 

Бөліндіге \(\displaystyle \color{green}{5}\) жазып, \(\displaystyle 40-\color{blue}{40}=\bf0\) азайтамыз:

 

 \(\displaystyle 9\)   \(\displaystyle 8\)    
\(\displaystyle -\)    \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle ,\)\(\displaystyle 1\)\(\displaystyle 2\)\(\displaystyle \color{green}{5}\)
 \(\displaystyle 8\)        
 \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle 0\)       
\(\displaystyle -\)         
  \(\displaystyle 8\)       
  \(\displaystyle 2\)\(\displaystyle 0\)      
 \(\displaystyle -\)        
  \(\displaystyle 1\)\(\displaystyle 6\)      
   \(\displaystyle 4\)\(\displaystyle 0\)     
  \(\displaystyle -\)       
   \(\displaystyle \color{blue}{4}\)\(\displaystyle \color{blue}{0}\)     
    \(\displaystyle \bf0\)     

 

Осылайша, \(\displaystyle 9:8=1,125\).

Жауабы: \(\displaystyle 1,125\).